AT YETİŞTİRİCİLİĞİ Konstitüsyon : Vücut dokularının, organlarının çalışma şekilleri sonucu oluşmuş genel yapı. • Sağlam Konstitüsyon • Kaba Konstitüsyon • İnce(Kuru)-Asil Konstitüsyon • Dejenere Konstitüsyon • Gevşek Lenfotik Konstitüsyon Tip : Vücudun çevre koşullarına genel reaksiyon kabiliyetini tayin eder. • Solunum Tipi • Sindirim Tipi • Kas Tipi • Sinir Tipi Genel olarak hayvanın vücudu sanal bir dikdörtgen biçiminde değerlendirilir.Bu maksatla cidagonun en yüksek yerinden ve dirsek ön kol köprücük altından yatay iki hat çizilir.Omuz önü, cidago hizası, kalça önü hizası, oturak yumrusu hizasından düşey hat çizilir. Daha sonra çizilen bu şeklin orta kısmı; ön, orta ve arka olarak adlandırılır.Bu üç kısmın birbirine oranı atlarda tipi ortaya koyar.Kusursuzda bu üç kısım birbirine eşit olmalıdır.Böyle atlar nadir görülür.Safkan İngilizlerde orta kısım uzundur.Bu yüzden hızlı koşarlar Orta kısım uzunluğu hızlı koşmaya elverişlidir.Ancak uzun süre koşamazlar. Çeki atlarda çekilen cisim vücut ağırlığı ile çekildiğinden orta kısım uzundur.Ayrıca çeki atlarında orta kısım uzunluğunun yanı sıra genel olarak kemikli vücut yapısına sahiptir. Atlarda tip tayin ederken, vücudun kısımlarının oranı yanı sıra göğüs derinliğinin bacak uzunluğuna oranı da tipi oluşturur. Bu işlem cidagonun en yüksek kısmından göğüs kemiğine kadar olan kısımdır. Bu mesafenin, yani göğüs derinliğinin en az göğüs derinliğinden yere kadar olan bacak uzunluğu mesafesine eşit olmalıdır. Göğüs derinli az olana yüksek bacaklı denir. Bunun dışında tip tayin ederken vücut kısımları ayrı ayrı incelemeye tabi tutulabilir. Baş şekilleri bakımından; - Düz baş, - Dış bükey baş - Yarım koç baş - Tavşan baş gibi Ayrıca başın şekil ve büyüklüğüne göre - Konik - Öküz baş - Aşırı incelmiş baş gibi şekiller vardır. Aygır ve kısraklarda erkek ve dişiye özgü tipik başların bulunması istenir. Bunun yanı sıra kulak, başın vücuda bağlantısı, ense bağlantıları, boyun, boyun bağlantısı gibi özelliklere de dikkat edilir. Boyun Bağlantılarına Göre; - Geyik Boyun - Kuğu boyun - Kısa kalın boyun - İnce uzun boyun Cidago Yüksekliğine Göre - Yüksek uzun cidagolu - Yüksek kısa cidagolu - Alçak cidagolu Sırt Yapısı Bakımından Cidagonun sonundan kalça yumrusuna kadar orta kısım göz önüne alınarak - Kısa - Uzun - Balık Sırtlı tip tarifi yapılabilmektedir. Omurganın Sırt-Sağrı Arasındaki Kısmı Olan Bel Yapısına Göre - Uzun - Kısa - Çukur gibi tipler tanımlanır. Konstitüsyonu tanımlarken geleneksel olarak 5 çeşit konstitüsyondan söz edilir. 1- Sağlam Konstitüsyon : - Vücut kısımları arasında uygunluk - Kuvvetli kemik - Sık kalın kıllar - Yüksek verimli - Hastalıklara dayanıklı - Döl verimi iyi 2- Kaba Konstitüsyon : - Kaba, iri kemikli - Kuru derili, yavaş hareketli - Düşük verimli - Uzun kıvrımlı kıllı 3- İnce, Asil Konstitüsyon : - İnce blirgin kemikli - Kısa, ince parlak kıllı - İyi verimli - Zayıf döl verimli 4- Dejenere Konstitüsyon : - İnce kemik, az gelişmiş kas, - İnce ve yumuşak deri, - Göz ve burun kemiği etrafı kıllar azalmış - Hastalıklara çok hassas, - Düşük döl verimli - Genel olarak geri verimli 5- Gevşek-Lenfatik Konstitüsyon : - Gevşek deri ve aşırı yağ ile karakterize edilir. Atlarda Yürüyüş Biçimleri a) Adi b)Rahvan c)Tırıs d)Dörtnal e)Atlama a) Adi Yürüyüş : 4 ayak sesi duyulur.Genel olarak bacakların üçü yerde biri havadadır.Her iki art bacak sırasıyla vücudu öne iter.Hareket ön bacaklardan biri ile başlar.Yürüyüş, sağ ön, arka sol, ön sol arka sağ şeklindedir.Kısa, normal, geniş adımlı olmak üzere üç biçimi vardır.Kısa adım istenmez.Dik ve kısa omuzlar kısa adıma yol açar. b) Rahvan Yürüyüş : Vücudun bir yarımındaki ayaklar havada iken diğer yarımdakiler yerdedir.Sallantılı bir yürüyüştür.İki bacak sesi işitilir. Biniciler için uygundur c) Tırıs Yürüyüş : Atın yapısına en uygun yürüyüştür.Diagonal durumdaki bacaklar sırası ile yerde veya havadadır.İki bacak sesiyle sallantılı olmayan bir yürüyüşle karakterize edilir.Yüksek tırıs, alçak tırıs gibi şekilleri vardır. d) Dörtnal : 3 ayak havada biri yerde, her zaman art bacaktan başlayan hızlı hareket biçimidir.Sol dörtnal, sağ dörtnal gibi biçimleri vardır. Atçılıkta önemli olan döl verimi yarışçılık kabiliyetidir.Bunun yanı sıra iz sürme kabiliyeti, tırıs ve rahvan yürüyüş kabiliyeti, inek çobanlığı yeteneği, tip ve konformasyondur.Bazen çeşitli amaçlar için kaslanma, kemiklilik ve ayak yapısı ölçüleri de dikkate alınır.Tip ya da verimle ilgili yaygın görüş şu şekildedir: Atlar iyi bir performans göstermeden iyi bir tip ve konformasyona sahip olabilir, Ancak iyi bir konformasyona (vücut kısımlarının oranı) sahip olmadan iyi bir performans elde edilemez.Çeşitli ırk tescil birlikleri endi ırları içinde bireyler için ideal tipi belirleyen tarifler geliştirmişlerdir.Özellikle tip ve konformasyon önemli olduğunda seleksiyon metotlarına başvurulmalıdır. Atlarda döl verimliliğinin kalıtım derecesi diğer bütün hayvanlarda olduğu gibi düşük olup %5’dir.Bu nedenle atların döl verimliliğini geliştirmek için çevre koşullarının iyileştirilmesi gerekir.Kızgınlık dönemi 3 gündür. Bu konuda en önemli tedbir kızgınlık belirtilerinin gözlenmesidir. Atların verimleri yarışçılık kabiliyeti bakımından ölçülebilir.Bu maksatla ortalama kazanç indeksi(OKİ) kullanılır.Bu endeks o ırkın bütün hayvanları tarafından elde edilen toplam parasal kazançların yarışlara iştirak edenlerin sayısına bölünerek elde edilen ortalama kazançtır.Bir atın kazancı daha sonra o ırk ve yıl için ortalamayla karşılaştırılır.O ırk için ortalama kazanan ata düzeltme faktörü olarak 1 verilir.O ırk için ortalamanın 4 katı kazanan ata 4 faktörü verilir.Bu düzeltme faktörleri atın yarıştığı her yıl için toplanıp, toplamların toplamı yarışılan yıla bölünür.Bu da kazanç indeksini verir. Taylar ve anaların yarış kazanç indeksi arasında çeşitli çalışmalar yapılmıştır.Kazanç indeksinin kalıtım derecesinin yüksek olduğu bulunmuştur.Yüksek kazanç indeksine sahip dişilerin döllerinin kazancı düşük olanlara göre daha yüksek olduğu ispatlanmıştır.Tırıs ve rahvan yürüyüş ve inek çobanlığı yeteneği vasıflarının kalıtım derecelerinin nisbi olarak yüksek olduğu bildirilmektedir.Genel olarak tırısçı bir ata rahvan yürüyüş öğretmek mümkündür.Tırısçılık dominant rahvan yürüyüş kabiliyeti resesifdir.Ancak rahvan yürüyüşçüler homozigot resesiftirler.Tırısçılık ve rahvan yürüyüş hızı da eklemeli gen etkisindedir. Atlarda çeşitli özellikler arasında korelasyon da söz konusudur.Mesela sinirli ve hırçın tiplerin dişilerinin daha uysal dişilere nazaran daha hızlı döller ürettiği gözlenmiştir.Atlarda rengin yarış kazanma ile ilgisi yoktur. • Eklemeli gen etkisi önemli olan özelliklerde seleksiyon uygulanır. • Eklemeli gen etkisi olan özelliklerin kalıtım derecesi nispeten yüksektir. • Yarışçılık İndeksi = Ortalama kazanç indeksi • Seleksiyonda önemli olan ortalamanın üstünde birey seçmektir. • Döl veriminde kalıtım derecesi düşüktür.Seleksiyonla düzeltilemez. • Tip : Vücudun çevre koşullarına reaksiyon kabiliyetini tayin eder. • Prepursiyon : Vücut kısımlarının birbirine oranıdır. • Konstitüsyon : Dış yapı • Propotensi : Vasıflarını döllerine emniyetle geçirme. • Akrabalı yetiştirme homojenliği arttırır. • Atçılıkta akrabalı yetiştirme homojenliği arttırdığı için tercih edilir. • Döl Kontrolü : Bir hayvanın genetik kusur taşıyıp taşımadığının anlaşılması için döllerine bakılması. • Melez azmanlığı(heterosis) genelde hibrit üretiminde kullanılır.s • Temperement = Mizaç ATLARIN BESLENMESİ • Atlar tek mideli hayvanlardır.Ancak körbarsakta mikrobiyal sindirim olur. • Sind.Enerji, ham protein, Ca, P, Vit-A atlarda ihtiyaç duyulan besin maddeleridir. • Yaşama payı, besin payı, laktasyon, gebelik, iş verimi atlarda besin madde ihtiyaç dönemleridir. Yaşama Payı İhtiyacı Sindirilebilir günlük yaşama payı enerji ihtiyacı 1,4 + (0,03)(Kg Beden Ağırlığı) Bazen de 70(Beden Ağırlığı)0,75/(Kcal/gün) Büyüme Payı Enerji İhtiyacı 4,81 +1,17(Ay olarak yaş)-0,023(Ay olarak yaşın karesi)-ort. kg CAA • Ad libitum = Serbest Besleme • Taylar günde 900 grama kadar CAA kazanabilir. Gebelik Payı Enerji İhtiyacı Bu ihtiyaç son 1/3’lük dönemde devreye sokulur.9-10-11. aylar için sırasıyla YP enerji ihtiyacının %11-13-20’si kadar ilave edilir. Laktasyon Dönemi İhtiyaçları Her kg süt için 800 kcal enerji ihtiyacı vardır. İş Verimi Enerji İhtiyacı İş verimleri = gezinti, uzun süreli gezinti, yüksek atlama, cirit. Yaşama payı enerji ihtiyacının %25-50-75-100’ü kadar enerji ilave edilir. • Ca/P oranı 1/1’den az olmamalıdır.P oranı Ca oranını geçmemelidir. Ca oranı çok fazla olursa Mg, Mn, Fe, Pb’den yararlanmayı düşürür.P oranı çok iyi ayarlanmalıdır.Fitat formundaki P’un ancak %45-50’sinden yararlanılabilmektedir. Atların besin madde ihtiyaçları iki grupta incelenir. a) Yaşama Payı İhtiyaçları b) Verim Payı İhtiyaçları Bu ihtiyaçlar birbiri üzerine eklenerek bireyin mevcut durumunu ve yaş standartlarını sağlayacak biçimde karşılanması gerekir. Yaşama Payı İhtiyaçları : Vücut ağırlığı, çevre, bireysel sindirim ve metabolizma aktivitesine göre standartlar halinde belirlenmiştir.Yaşama payı hayvanların mevcut durumunu koruyacak ve bir miktar da hafif ölçüde egzersiz ihtiyacını karşılayacak düzeyde NRC standartlarında; 440, 530, 660 kg.lık ağırlılar için listeler halinde verilmiştir. Yaşama payı ihtiyaçları CA ile orantılıdır.Diğer çiftlik hayvanlarının aksine atlarda yem çevrim oranı ve etkinlik söz konusu edilemez. Atların Enerji İhtiyacı : Atların enerji ihtiyacı Mcal sindirilebilir Enerji(SE) ile ölçülür.Hayvanın ağırlığının değişip değişmediği enerji alımının yeterli olup olmadığının en iyi ölçüsüdür.Buna göre ağırlık belirleyici şeritmetreler, kondüsyon skoru gibi değerlendirmeler uygulanan beslemenin yeterli olup olmadığını gösterir.Bu ölçüt, rutin at bakımı tarafından uygulanır.Atların enerji ihtiyacının %10-15 az veya çok verilmesi ağırlıkta azalma veya artmaya yol açar.Bu bakımdan ağırlıktaki değişmeler incelenerek uygun olup olmadığı sonucuna varılır.Aslında bütün atlardaki besleme kaba yeme dayanmalıdır.Ancak onlara uygulanan işlemlerin türü nedeniyle kaba yemlerdeki enerji yeterli olmadığından açık; kesif yemlerle karşılanır.Çeşitli atların besleme değeri bakımından çayır otlarının besleme değeri 100 kabul edildiğinde yoncanın 133, baklagil+çayır otu karışımının 115-120 besleme değerinde olduğunu gösterir.SE içerileri tablolar halinde verilmiştir. Atların Protein İhtiyaçları : YP için protein ihtiyaçları çok az olup genellikle kaba yemle karşılanır.Bilindiği gibi kaba yemlerin protein değeri %8-9 arasındadır.Bu nedenle genellikle yaşama payı protein ihtiyacını kaba yemle karşılayabiliriz.İhtiyacın üzerinde protein masraf bir yana enerji için protein parçalanacağından atların atletik performansları için zararlıdır.Araştırmalarda yüksek proteinin sıvı dengesine negatif eti yaptığı görülmüştür. Mineraller : Genellikle sodyum seviyesi kaba yemlerin çoğunda, birçok yemlerde ihtiyacın altında olduğundan tuz hayvanların her zaman alabileceği yalama tuzları şeklinde bulundurulması gerekir.Diğer iz elementler için de bu tarz yalama taşları önerilir.Atlarda en çok dikkat edilmesi gereken mineral Ca ve P’dir.(Oran en az 1/1 olmalıdır).Buna göre Ca:P oranı 1,5/1 veya 2/1 şeklinde Ca fazla olacak şekilde ve kesinlikle 1/1’in altına düşmeyecek şekilde belirlenmelidir.Bu bakımdan en iyisi bütün hayvanların rasyonlarını düzenlerken besleme standart tablolarına bakılmalı ihtiyaçlar ve yemlerle sağlanan değerler karşılaştırılmalıdır.Mesela, yoncada oran (Ca/P) 15/1’dir.Burada önemli olan P mutlaka yeterli olmak üzere Ca’nın P’den fazla olabilmesinin sorun yaratmayacağını bilmektir.Çayır otlarında Ca ve P değeri düşüktür.Takviye ister.Dane yemlerin P içeriği yüksek Ca içeriği düşüktür. İz Mineral İhtiyacı : Genellikle yeterli kalitede kuru otla karşılanır.Ancak, bazı bölgelerde bilhassa Se ve Cu’nun eksik olduğu bölgelerde rasyon daha titizlikle ayarlanmalıdır.Selenyum eksikliği beyaz kas hastalığına neden olabilir. Vitaminler : Ergin atların vitamin ihtiyacı genellikle aba yemle karşılanır.Ancak uzun süre kuru otla besleme söz konusu ise depolama nedeni ile vitamin A aktivitesi azaldığından bilhassa Vit-A ve Vit-E düzeyine dikkat edilmelidir.Buna göre atlarda B komplex vitaminleri sorun yaratmaz.Çünkü bunlar atların sindirim kanalında üretilir. VERİM PAYI İHTİYAÇLARI Üreme Gebeliğin ilk 8 ayında kısrakların besin ihtiyacı yaşama payının çok az üstündedir. Tayların vücut ağırlığı gebeliğin son 3 ayında eklenir.Eğer yetersiz besleme olursa, doğum ağırlığı düşük olur.Kısrak vücut ağırlığı da düşer.Gebeliğin son üç ayında ortalama günde ırka göre 200-400 gr.ağırlık artışı söz konusudur.Üreme işlemi sonucunda, doğumun ardından başlayan süt verimi besin madde ihtiyacını arttırır.Kısrak besin maddesi ihtiyaçlarındaki artış süt verimi dolayısıyladır.Kısraklar laktasyonun ilk üç ayında CA’nın %3’ü seviyesinde süt üretir.Ayrıca latasyonun 4-6.ayında CA’nın %2’si düzeyinde süt üretir.Latasyondai kısrakların enerji ihtiyacı yaşama payının iki katıdır.Bu dönemde protein, Cu, P ihtiyaçları yüksek verim nedeniyle fazladır. Büyüme NRC standartları büyüme konusunda çabuk ve orta düzeyde büyüyen olmak üzere ii standart vermektedir.Yeterli enerji ve protein alan taylar ayrıca YP’ye ilaveten kemik gelişimi için Ca ve P da ihtiyaç duyarlar.Burada iz minerallerin yalama taşı şelinde hazır bulundurulması önerilmektedir. Ham Protein : Enerji oranının büyüyen atlarda; 50 gr HP/1 Mcal SE (sütten kesimde), 45 gr HP/Mcal(Birlilerde) SE Lysin ihtiyacının özellikle büyüyen hayvanlarda SFK gibi kaliteli YTK’lardan karşılanmasına özen gösterilmelidir. İş Verimi NRC standartlarında iş verimi egzersiz ve çalışma temposuna göre; hafif iş, ağır iş, orta iş standardına göre belirlenmiştir. Hafif İş; günlük kısa yürüyüşleri, Orta düzeyde iş; çiftliğin çeki ihtiyacına ilişin işleri Ağır İş; sürekli hergün ağır, uzun mesafeli koşu ve antrenman atlarını anlatır. Özellikle iş verimi işin yoğunluğu ve çalışma süresine göre, enerji ihtiyacı ve terleme ile kaybedilen su ve vücut elektrolitleri ihtiyacını etkiler.Günde 1 saat veya daha fazla orta düzeyde iş gören bir atın enerji ihtiyacı sadece kaba yemle karşılanabilir.Ağır işler ayrıca stres yarattığından vitamin katkısı da gerekir. Atların Yemlenmesi : Atların doğası yüksek oranda kaba yemle karşılanır.Bunlar genel olarak herbivor olarak adlandırılır.Kaba yem ihtiyacı atların CA’nın en düşük %1’i olacak şekilde kaba yem verilmelidir.(KM esasına göre).Genellikle atların verim dönemine göre bir miktar kesif yem gerekir.Dane yemler kaba yemlerden %50-60 daha fazla SE içerir.Bitkisel ve hayvansal yağlar hububatlardan 2,25 kat daha fazla enerji içerir.Gerektiğinde atlara söz konusu yağlar enerji ihtiyacı için verilebilir.Ama bu miktar CA’nın belli bir düzeyini asla aşmamalıdır. Kesif Yemlerin Formüle Edilmesi Hayvanın ihtiyaçları ve kaba yemle sağlanan miktarına göre fark kesif yemle sağlanmalıdır.Günlük tavsiye edilen kesif yem miktarı tablolar halinde verilmiştir.Bu masatla, genellikle çeşitli at aktivite gruplarına göre (koşu atı, gebe at, tay, vb.) hazır fabrika yemleri de kullanılabilir. Atlarda Genel Yemleme Kuralları : • Yemler en az 2 öğün verilmelidir. • Yemin tipi ve miktarı istikrarlı olmalıdır.Rasyon değişimleri günlük yemin ¼’ünü geçmemelidir. • Tuz alımından emin olunmalıdır. • 40oF (230C) devamlı hazır taze su bulundurulmalıdır. • Sürekli parazit kontrolü yapılmalıdır. • Vücut ağırlığının durumu devamlı gözlenir. • Düzenli günlük egzersizler sağlanmalıdır. • Terlemiş ata kesinlikle soğuk su verilmemelidir. • Atın genel sağlığı gözlenmelidir. At Rasyonlarının Dengelenmesi 1- Ağırlık ve kondüsyonu değerlendirilmeli.Bunun için vücuttaki çeşitli noktalar elle yoklanarak değerlendirilir. 2- Mevcut büyüme ve çalışma standardı belirlenir.(Gebelik, iş, laktasyon) 3- Ağırlık ve fizyolojik niteliğine göre tablodan ihtiyaçlar belirlenir.Örn; ergin atlarda YP ihtiyacı SE için (400 kg CA) 13,4 Mcal/Kg, HP ihtiyacı 536 gr’dır. 4- İlgili tablodan uygun kaba yem, kesif yem, dane yemlerin miktarı belirlenir.(Kaba yem + %0,5 Kesif yem.Büyüme dönemlerine göre toplam KM’nin %2,5 olacağını düşünürsek %2 KAY+%0,5 KEY) 5- İlgi tablodan kaba yem ile ilgili besin maddeleri belirlenir. 6- Kaba yemden sağlanan miktarlar ile ilgili ihtiyaçların farkı kesif yemden sağlanır. 7- Uygun kesif yem verilerek enerji ve protein açığı kapatılır. 8- Ca ve P ihtiyaçlarının karşılanıp karşılanmadığı kontrol edilir.Serbest mineral tuzu verilir.%1-0,5 iz mineral tuzu.Gerekli ise vitamin katkısı verilir. Rasyon Dengelemeye Örnek : 1- Ağırlık ve Kondüsyon belirleyelim. Orta kondüsyon, 1100 pound ağırlıkta(1 kg=2.2 lb ise 1100 lb=500 kg). 2- NRC standartlarına göre hayvan sınıfını belirleyin. Örnekteki at; verim döneminde orta düzeyde iş yapan attır. 3- Besin madde ihtiyaçlarını tablodan belirleyelim. YP= 24,6 Mcal SE, 984 g HP, 21 g P, 30 g Ca, 34 g Lysin. 4- Ata verilecek kaba yem miktarını bulalım. Toplam KM alımı; CA’nın %1,75-2,5.Bunun %1,5’i KAY’dan alınmalıdır. CA * 0,015 = 1100 lb * 0,015 = 16,5 lb. 5- Kullanılacak kaba yem ve besin madde içeriğini belirleyelim. Örn: Kullanılacak kaba yem güneşte kurutulmuş yonca olsun ve orta çiçeklenme döneminde biçilmiş olsun.Tablo-9’daki ilgili değerler kullanılır. 16,5 lb kaba yem karşılığı olarak(yonca); kg yonca verilir.7,5 kg yoncadan sağlanan besin maddeleri. SE = 2,07 Mcal/Kg * 7,5 kg = 15,52 Mcal HP = 170 gr HP/Kg * 7,5 kg = 1275 g HP. = 1,275 kg HP. Lys = 0,0008 g/kg * 7,5 kg = 6 gr Ca = 9,3 g P = 1,65 g 6- Kesif yemle sağlanması gereken besin maddeleri bulunur.(İhtiyaçlar – KAY) 9,1 Mcal SE ve 3 g Fosfordur. 7- Uygun kesif yem içeriği ve miktarı belirlenir. Ticari hayvan yemi kullanılabilir.Ancak, yulaf, mısır ve arpa ile karışım da yapılabilir.Ticari yem kullanılacaksa Ca:P oranını uygun kılan bir yem seçilir.Bu örnekte yulaf kullanalım. Yulaf : 2,91 Mcal SE/kg içermektedir.O halde enerji açığını; kg yulafla karşılarız. 8- Ca, P, iz minerallerin ve vitamin ihtiyaçlarının test edilmesi. Ca ve P’yi dengele ve iz mineralleştirilmiş tuzu %0,5-1 oranında yeme kat.Serbest alıma göre vitamin katkısı gerekir. Yulafla sağlanan ilave BM’leri belirleyelim.Bu rasyonda hem Ca ve hem de P karşılanır. Bu oran ergin atlarda emin düzeydedir. İhtiyaçlar 30 g Ca, 21 g P 34 g Lys. Yoncadan 9,3 g 1,65 g 0,6 g Yulaftan 10 g 3 g --- 19,3 g 4,65 g 10 g Ca açığı, 16,3 g P açığı vardır. Bu açık 56 g Tuz, 56 g Vit+Min Premiksi ve 2,8 g monosodyum fosfat/gün verilerek karşılanır. Rasyon için Ca:P oranını 2:1 alırsak.Ca:P oranını 2:1 yapmak için; 103/2 =51,5 g P ihtiyacı ortaya çıkar.Ayrıca rasyonlara %0,5-1 tuz katılacağı hatırlanırsa bu değerlere ulaşılır. RASYON HESAP FORMU Çiftlik : .......................................... Hayvanın Aktivitesi : 1100 lb, çalışan, orta kondüsyon. Mevsim : Erken İlkbahar. Kg/Gün SE(Mcal) HP(g) Lys(g) Ca(g) P(g) İhtiyaçlar 24,6 984 34 30 21 Kaba Yemle Sağlanan (Güneşte Kuru Yonca) 7,5 15,5 1275 6 9,3 1,65 Dane Yem Rasyonunda İhtiyaç Duyulan 9,1 20,7 19,35 Dane Yem Rasyonu Yulaf 3,1 9,1 285 10 3 Tuz 56 g Vit-Min Premixi 56 g Monosodyum 2,8 g RASYON TOPLAMI 10,7 24,6 1560 70 103 51 KONDÜSYON Kondüsyon Boyun Cidago Fleto Kuyruk Kökü, Kalça ön ve Arka Çıkıntısı Kaburgalar Omuzlar 1 Fakir Kemikli yapı kolayca farkedilir. Kemikli yapı kolayca hissedilir Çıkıntı, omur çıkıntıları Kuyruk Kökü ve kalça ön ve arka çıkıntıları belirgin Kaburga çıkıntıları Omuzda hissedilir kemik yapıları 2 Çok İnce Boyun orta düzeyde hissedilir. Cidagolar hafif hissedilir Omur temelinde hafif yağ toplanmıştır. Lumbal yan çıkıntırı yuvarlak hissedilir. Omur çıkıntıları belirgindir. Kuyruk kökü, kalça ön ve yan çıkıntıları belirgin Kaburgalar belirgin çıkıntılı Omuzlar hafif hissedilir 3 İnce Boyun belirgin Cidago belirgin Omurların yarısı yağ doludur. Kuyruk kökü belirgin ama bireysel omurlar gözle görülmez. Kalça geri kemiği yuvarlaklaşmış kalça geri çıkıntısı ayırt edilemez. Kaburgaları hafif yağ örter. Kaburgalar kolay hissedilir. Omuzlar belirgin 4 Orta İnce Boyun aşikar ince değil Cidago aşikar ince değil Arka eksen boyunca bel kemiği ilerlemesi Kuyruk kökü konformasyo- na göre belirgindir. Yağ hissedilir.Kalça ön çıkıntısı hissedilir. Kaburga dış kenarı orta derece hissedilir Omuzlar aşikar ince değil 5 Orta Boyun vücuda düz bağlanır Cidago omurga civarında yuvarlak hissedilir Arka düz seviyeli Kuyruk kökü yağ süngerimsi hissedilir Kaburgalar görülür biçimde ayrılmaz ama kolay hissedilir Omurlar vücuda düz bağlıdır 6 Orta Etli Yağ birikmeye başlamış Yağ birikmeye başlamış Arka geride hafif buruşuk Kuyruk etrafında yağ yumuşak hissedilir Kaburgalar üzeri yağ sünger hisli Yağ birikmeye başlamış 7 Etli Boyun civarında yağ birikmiş Cidago civarında yağ birikmiş Arka geride basıklık olabilir Kuyruk kökü alanındaki yağ yumuşak hissedilir Bireysel kaburgalar hissedilir. Kaburgalar arası hissedilir yağ Omuzlar gerisinde yağ birikmiş 8 Yağlı Boyunda hissedilir incelme Cidago boyu yağ dolu Butlar arasında yağ birikmiş Arka geride buruşukluk Kuyruk kökü civarı yağ çok yumuşak Kaburgaları elle hissetmek zor Omuz gerisi alan bol dolu 9 Aşırı Yağlı Şişkin yağlı Kabarık yağlı Arka geride aşikar buruşukluk Kuyruk kökü kabarık yağlı, butlar içindeki yağ birbirine sürter. Yanlarda doluluk Kaburgalar üzerinde hafif yağlı Şişkin yağlı Prof.Dr.M.İhsan SOYSAL